Những năm vừa qua Việt Nam liên tục đứng đầu thế giới về xuất khẩu hạt điều. Xuất khẩu hạt điều tăng lên qua từng năm, kể cả sản lượng hàng hóa cũng như tổng giá trị kim ngạch.
Ngành chế biến hạt điều không ngừng lớn mạnh nhưng lại gắn liền với nghịch lý: khẳng định vững chắc trên thương trường quốc tế, trong khi đó gần như bỏ quên thị trường nội địa. Hơn 95% sản lượng hạt điều đã qua chế biến dùng để xuất khẩu, còn lại phục vụ thị trường nội địa chưa được 3%. Tài liệu của Hiệp hội điều Việt Nam cho biết, thậm chí có những năm sản lượng hạt điều dành cho thị trường nội địa chiếm tỷ lệ chưa được 2%.
Trong các loại nông sản của Việt Nam, hiếm có mặt hàng nào phục vụ thị trường nội địa thấp đến mức "kỳ lạ” như là hạt điều. Ấn Độ đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu hạt điều (sau Việt Nam) nhưng sản lượng điều của nước này phục vụ thị trường nội địa lên đến gần 50%. Hạt điều của nước này "phủ sóng” toàn bộ địa bàn trong nước, kể cả vùng nông thôn. Việt Nam thì ngược lại.
Về hiệu quả kinh tế, xuất khẩu hạt điều tạo lợi nhuận vượt trội so với phục vụ thị trường nội địa. Phải chăng đây là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng phần lớn các doanh nghiệp chế biến hạt điều bỏ quên sân nhà. Đành rằng kinh doanh thì phải tính toán, lợi nhuận là yếu tố quyết định sự sống còn của doanh nghiệp. Tuy nhiên chỉ vì lợi nhuận mà bỏ quên hàng triệu người tiêu dùng trong nước lại là sự lựa chọn lệch lạc.
Ấn Độ đẩy mạnh tiêu thụ hạt điều tại thị trường nội địa (chiếm gần 50%) không đơn thuần bằng lời kêu gọi vận động mà quan trọng hơn là thực hiện bằng chiến lược, gắn liền các chính sách, các giải pháp cụ thể và hữu hiệu. Cách làm này trở thành bài học rất thiết thực cho Việt Nam trong việc đẩy mạnh tiêu thụ nông sản trên thị trường nội địa, trong đó có hạt điều.
Trong chiến lược phát triển ngành điều giai đoạn 2010-2015, Hiệp hội điều Việt Nam đưa ra chỉ tiêu: năm 2015 chế biến 190.000 tấn điều thô, trong đó sản lượng phục vụ thị trường nội địa chỉ có 10.000 tấn (chiếm tỷ lệ 5,3%). Chỉ "mê mải” xuất khẩu mà bỏ quên thị trường nội địa là việc khó chấp nhận.
Theo Bá Tân
Đại Đoàn Kết