Nguồn cung

Trung Quốc hiện vẫn là nước sản xuất tôm nuôi lớn nhất thế giới nhưng sản lượng tôm của Trung Quốc năm 2017 sẽ thấp hơn năm 2016 do vấn đề dịch bệnh dai dẳng. Phần lớn sản lượng tôm sản xuất tại Trung Quốc được tiêu thụ nội địa. Ấn Độ là nước sản xuất tôm lớn thứ 2 thế giới nhưng trái ngược với Trung Quốc, ngành tôm Ấn Độ chủ yếu phục vụ xuất khẩu và tình hình sản xuất tôm Ấn Độ năm 2017 diễn biến thuận lợi do diện tích thả nuôi tăng. Tuy nhiên, sự xuất hiện của nhiều dịch bệnh (tôm chết sớm, chậm tăng trưởng,…) được báo cáo tại nhiều khu vực nuôi, buộc nông dân phải thu hoạch sớm hoặc thu hoạch một phần. Tăng trưởng sản xuất được phản ánh vào mức tăng 7% kim ngạch xuất khẩu trong nửa đầu năm 2017 so với cùng kỳ năm 2016.

Giá tôm cổng trại tại Ấn Độ tăng trong tháng 8 – 9 vừa qua nhưng bình ổn trong tháng 10 do sản lượng thu hoạch tăng và số đơn hàng từ thị trường Mỹ giảm. Thị trường cũng đang lo ngại khả năng EU ban hành lệnh cấm nhập khẩu tôm Ấn Độ do số lượng lô hàng liên quan đến kháng sinh cấm bị từ chối tăng vọt. Để phản ứng lại, Ấn Độ đã tăng cường kiểm tra các trại nuôi thông qua tăng giám sát, triển khai các thực hành nuôi thủy sản tốt và phạt các trại nuôi sử dụng khác sinh trái phép.

Tại Việt Nam, sản xuất tôm cũng tăng: 679.000ha đươc sử dụng để nuôi tôm nước lợ trong 8 tháng đầu năm 2017, tăng 4,2% so với cùng kỳ năm 2016. Tuy nhiên, mưa lớn hồi tháng 8 làm giảm độ mặn trong các hồ nuôi và tác động tới sức khỏe của tôm, khiến giá tôm nguyên liệu bắt đầu tăng từ tháng 8 đến nay.

Tại Indonesia, thời tiết bất lợi tác động tiêu cực tới sản xuất tôm. Giá tôm nguyên liệu tại Indonesia đang tăng và nguồn cung cho chế biến xuất khẩu ở mức thấp. Tại Thái Lan, quá trình phục hồi sản xuất tôm vẫn tiếp tục. Ngành tôm Thái Lan kỳ vọng tăng sản lượng tôm 10 – 20% so với năm 2016.

Về nguồn tôm khai thác tự nhiên, một mùa khai thác bội thu tôm tại Argentina đã được nước này xác nhận. Trong 8 tháng đầu năm 2017, tổng sản lượng khai thác tôm của Argentina đạt 139.000 tấn, tăng 34,7% so với cùng kỳ năm 2016.

Xuất khẩu

Ấn Độ và Ecuador tiếp tục là các nước xuất khẩu tôm hàng đầu thế giới, với mức tăng nguồn cung xuất khẩu lần lượt dạt 35% và 18% trong nửa đầu năm 2017 so với cùng kỳ năm 2016. Trong số các nước xuất khẩu khác, Việt Nam và Trung Quốc tăng xuất khẩu trong nửa đầu năm 2017, trong khi Thái Lan báo cáo giảm xuất khẩu.

Đối với Ecuador, nhu cầu xuất khẩu tăng chủ yếu đến từ các thị trường châu Á. Các thị trường xuất khẩu lớn nhất của Ecuador là Việt Nam (+33%), EU28 (+3%), Mỹ (+10%), Trung Quốc (+38%), và Hàn Quốc (+50%).

Trong nửa đầu năm 2017, Việt Nam đã xuất khẩu 95.000 tấn tôm sang 15 thi trường khác nhau, chỉ tăng 1% so với cùng kỳ năm 2016. Lượng xuất khẩu này bao gồm lượng xuất khẩu chính ngạch 580 tấn sang Trung Quốc, mặc dù con số thực tế có thể cao hơn rất nhiều do xuất khẩu tiểu ngạch qua biên giới. Top 5 thị trường xuất khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam trong nửa đầu năm 2017 là Nhật Bản (+23%), EU 28 (+1%), Mỹ (-17%), Hàn Quốc (+5%), và Úc (-7%). Ngành tôm xuất khẩu Việt Nam đang chịu thiệt hại nặng do hành vi vô đạo đức là bơm tạp chất vào tôm để tăng cân cho tôm, nhằm thu lợi nhuận cao hơn. Theo Undercurrent News, Bộ NNPTNT Việt Nam cho biết trong số 10.300 đợt kiểm tra được tiến hành trong năm vừa qua, 1.107 vụ có phát hiện bơm tạp chất vào tôm.

Xuất khẩu tôm từ Thái Lan giảm 12% trong nửa đầu năm 2017, xuống còn 82.300 tấn. Tuy nhiên, xuất khẩu các sản phẩm tôm giá trị gia tăng cao lại tăng, đặc biệt là sang Nhật Bản (+12%).

Xuất khẩu tôm của Trung Quốc tăng 7% lên 87.300 tấn trong cùng kỳ so sánh, chủ yếu nhờ tăng xuất khẩu các sản phẩm tôm GTGT cao, chiếm gần 50% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Trung Quốc.

Trong khi đó, tình trạng thiếu tôm nguyên liệu tại Indonesia dẫn đến tình trạng giảm xuất khẩu sang các thị trường Bắc Mỹ, châu Âu và châu Á. Tổng kim ngạch xuất khẩu tôm Indonesia trong nửa đầu năm 2017 giảm 18%, xuống mức thấp nhất kể từ năm 2015.

Nhập khẩu

Trong nửa đầu năm 2017, top 5 nước nhập khẩu tôm lớn nhất thế giới là Mỹ (+8%), EU28 (+0.12%), Việt Nam (+30%), Trung Quốc (-11%) và Hàn Quốc (-10%).

Nhật Bản

Tình hình kinh tế diễn biến thuận lợi đã hỗ trợ tăng trưởng nhu cầu người tiêu dùng với tôm nguyên liệu và tôm chế biến, với im ngạch nhập khẩu tôm của Nhật Bản ghi nhận tăng trong nửa đầu năm 2017. Lần đầu tiên kể từ năm 2014, nhập khẩu tôm trong nửa đầu năm của Nhật Bản chạm mốc 100.000 tấn, tăng 7% so với cùng kỳ năm 2016. Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Ấn Độ và Trung Quốc là những nhà cung cấp hàng dầu cho thị trường tôm Nhật Bản.

Nhu cầu đối với tôm chế biến tại Nhật Bản vẫn ở mức cao. Tỷ trọng nhập khẩu tôm chế biến trong tổng kim ngạch nhập khẩu tôm Nhật Bản đạt 30% trong nửa đầu năm 2017, tăng so với mức 28% trong cùng kỳ năm 2016. Thái Lan, Việt Nam, Trung Quốc và Indonesia tổng cộng chiếm 97% thị phần.

Mỹ

Nhu cầu theo mùa tại Mỹ trong suốt những tháng hè và giá bán buôn ổn định dẫn đến Mỹ tăng 8% kim ngạch nhập khẩu tôm trong nửa đầu năm 2017 lên 286.800 tấn, trị giá 2,75 tỷ USD. Giá nhập khẩu trung bình tăng từ 9,06 USD/kg lên 9,61 USD/kg trong tháng 6/2017, chủ yếu do đồng USD yếu đi.

Nguồn cung tăng vọt từ Ấn Độ (+59%) phản ánh trong dữ liệu nhập khẩu tôm Ấn Độ của Mỹ trong nửa đầu năm 2017. Tăng trưởng này chủ yếu xuất phát từ nguyên nhân trực tiếp là Mỹ hạ thuế chống bán phá giá xuống còn 0,8%, so với mức hưn 2% trong cùng kỳ so sánh năm 2016.

Thị trường tôm Mỹ yếu đi từ tháng 9 do thiên tai. Nhu cầu người tiêu dùng tại các khu vực gặp bão lớn như Texas, Louisiana, Florida, và Carolinas ở mức rấ thấp. Nhìn chung, tiêu dùng giảm mạnh. Hơn nữa, đồng USD yếu đi cũng bắt đầu tác động tiêu cực lên nhập khẩu.

EU

Trong nửa đầu năm 2017, nhập khẩu tôm của EU28 đạt 323.900 tấn. Top 5 thị trường tôm lớn nhất nội khối EU là Tây Ban Nha, Pháp, Đan Mạch, Anh và Hà Lan nhưng nhập khẩu của tất cả các nước này đều giảm trong nửa đầu năm 2017 so với cùng kỳ năm 2016.

Trong nửa đầu năm 2017, 73% nguồn tôm nhập khẩu vào EU là từ các nước ngoại khối. Tuy nhiên, nhập khẩu từ các nhà cung cấp ngoại khối đồng loạt giảm trong giai đoạn trên, ngoại trừ từ Ecuador (+3%), Honduras (+33%), và Madagascar (+40%). Trong giai đoạn trên, nhạp khẩu tôm chế biến từ các nhà cung cấp ngoai khối giảm mạnh 11% xuống còn 47.600 tấn.

Châu Á Thái Bình Dương

Các khuynh hướng nhập khẩu đều cho thấy đà giảm tại phần lớn các thị trường châu Á, ngoại trừ Việt Nam. Nhập khẩu tôm của Trung Quốc giảm 11% trong nửa đầu năm 2017 xuống còn 49.200 tấn. Các nhà cung cấp tôm chính của Trung Quốc là Canada, Argentina, Ecuador, Greenland và Ấn Độ.

Nhập khẩu tôm đông lạnh vào Việt Nam tăng 30% trong nửa đầu năm 2017, đạt gần 200.000 tấn. Phần lớn lượng tôm này được tái xuất sang Trung Quốc và chế biến để xuất sang các thị trường khác. Các nhà cung cấp tôm lớn nhất cho Việt Nam là Ecuador, Ấn Độ, Thái Lan và Argentina.

Tai Thái Bình Dương, nhập khẩu tôm giảm tại Úc (-7%) và New Zealand (-3%) trong giai đoạn trên.

Theo FAO (gappingwprld.com)