Thông tin được đưa ra tại Lễ chuyển giao Kết quả thí điểm Hệ thống Cơ sở dữ liệu rừng và vùng trồng cà phê tuân thủ Quy định không gây mất rừng của Liên minh châu Âu (EUDR) do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và Tổ chức IDH (Hà Lan) phối hợp tổ chức chiều ngày 17/12, tại Hà Nội.

Cung cấp nền tảng thông tin cho doanh nghiệp cà phê

Thách thức lớn nhất đối với các doanh nghiệp xuất khẩu và nông dân trồng cà phê Việt Nam trong việc tuân thủ các quy định mới của EU là việc xác định và định dạng chi tiết từng vườn trồng. Điều này nhằm đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về truy xuất nguồn gốc để chứng minh rằng sản phẩm nhập khẩu vào EU không được canh tác trên đất chuyển đổi từ rừng hoặc gây mất rừng sau mốc thời gian 31/12/2020.

Lễ chuyển giao Kết quả thí điểm Hệ thống Cơ sở dữ liệu rừng và vùng trồng cà phê tuân thủ Quy định không gây mất rừng của Liên minh châu Âu. (Ảnh: N.H)

Trong Khung Kế hoạch hành động quốc gia thích ứng với EUDR, được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ban hành ngày 01/08/2023, lộ trình thích ứng đã được xây dựng một cách rõ ràng gồm các hợp phần hỗ trợ kỹ thuật. Mục tiêu là giúp các bên trong chuỗi giá trị của các ngành hàng chuẩn bị sẵn sàng cho việc tuân thủ EUDR, đồng thời triển khai các biện pháp hiệu quả nhằm giảm thiểu rủi ro trước khi quy định này chính thức được áp dụng.

Từ tháng 11/2023 đến tháng 12/2024, Tổ chức IDH phối hợp với các doanh nghiệp trong Nhóm hợp tác (bao gồm IDH và các doanh nghiệp cà phê trong nước, quốc tế) triển khai thiết kế Hệ thống cơ sở dữ liệu rừng và vùng trồng cà phê. Hoạt động này tổng hợp các dữ liệu sẵn có từ cơ quan quản lý Nhà nước cấp tỉnh, huyện và dữ liệu vùng trồng từ các doanh nghiệp tham gia thí điểm.

Các thông tin này được xác minh thông qua khảo sát thực địa, với sự tham gia của nông hộ, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý địa phương. Các thửa đất chưa được ghi nhận trên bản đồ địa chính cũng như các thông tin sai lệch hoặc thiếu sót cũng sẽ được rà soát, tổng hợp để bổ sung trong thời gian tới.

Toàn bộ dữ liệu sau đó được tích hợp, đồng bộ hóa vào hệ thống và điều chỉnh để tương thích với các loại bản đồ của Nhà nước. Các doanh nghiệp được phân quyền truy cập, sử dụng và trích xuất thông tin đáp ứng yêu cầu của EUDR từ hệ thống, hỗ trợ quy trình truy xuất nguồn gốc sản phẩm một cách hiệu quả.

Hệ thống cơ sở dữ liệu rừng và vùng trồng cà phê góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước trong giám sát tài nguyên rừng và các vùng sản xuất. Đồng thời, cung cấp nền tảng thông tin đáng tin cậy hỗ trợ các doanh nghiệp thu mua và xuất nhập khẩu cà phê thực hiện nghĩa vụ khai báo thông tin nhanh chóng, đồng thời tiết kiệm chi phí so với việc tự xây dựng hệ thống riêng.

Bên cạnh việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu, IDH và Nhóm hợp tác còn triển khai nhiều hoạt động khác như phát triển các mô hình nông nghiệp bền vững, các giải pháp canh tác và quản trị cảnh quan quy mô lớn giúp giảm phát thải khí nhà kính. Góp phần nâng cao thu nhập và khả năng chống chịu biến đổi khí hậu cho người dân trồng cà phê.

Giai đoạn mở rộng từ tháng 1/2025 sẽ tập trung vào thí điểm và nhân rộng hệ thống truy xuất nguồn gốc cà phê từ nông hộ đến cấp huyện, tỉnh, đồng thời nâng cấp hạ tầng, tích hợp thông tin vùng trồng và kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia của ngành trồng trọt do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý và vận hành. Các hoạt động sẽ được tiếp tục thực hiện thông qua hợp tác công-tư giữa chính quyền các cấp, doanh nghiệp, nông hộ và các tổ chức quốc tế.

Mở đường cho một tương lai bền vững của ngành cà phê Việt Nam

Theo ông Kaj van de Vorstenbosch - Nhóm Khí hậu, Bộ Ngoại giao Hà Lan - nhận định, triển khai hiệu quả EUDR tại Việt Nam có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo khả năng tiếp cận thị trường EU, bao gồm cả thị trường Hà Lan, đồng thời thúc đẩy sản xuất bền vững và không mất rừng. Việc phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu này là một bước đi quan trọng trong quá trình này, cung cấp một giải pháp hiệu quả và toàn diện nhằm hỗ trợ tính minh bạch, sự tham gia của các nông hộ nhỏ và khả năng đáp ứng yêu cầu với chi phí thấp. Với mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa Hà Lan và Việt Nam trong lĩnh vực nông nghiệp, chúng ta, thông qua vai trò kết nối công-tư của các tổ chức như IDH, có thể thúc đẩy những bước tiến có ý nghĩa, đảm bảo một tương lai bền vững cho ngành cà phê Việt Nam.

Mở đường cho một tương lai bền vững của ngành cà phê Việt Nam. (Ảnh: M.H)

“JDE cam kết đồng hành cùng với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổ chức IDH, các cấp chính quyền địa phương, các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng và người trồng cà phê trong việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu nhằm giúp ngành hàng cà phê Việt Nam đáp ứng EUDR, đồng thời thúc đẩy ngành phát triển bền vững và mang lại sự thịnh vượng cho người trồng cà phê”, ông Đỗ Ngọc Sỹ - Giám đốc bền vững khu vực châu Á Thái Bình Dương, Công ty JDE Peet's - cho biết.

Về phía Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế - nhấn mạnh, việc triển khai thí điểm hệ thống cơ sở dữ liệu này cung cấp một giải pháp kỹ thuật hỗ trợ ngành hàng cà phê của Việt Nam đáp ứng các yêu cầu của EUDR. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn sẽ đồng hành và phối hợp chặt chẽ với các địa phương, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế hoàn thiện, mở rộng, cập nhật và duy trì hệ thống này.

“Hệ thống sẽ không chỉ cung cấp giải pháp hỗ trợ việc truy xuất nguồn gốc và đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng ngành hàng cà phê mà còn tạo cơ sở để nhân rộng cho các ngành hàng nông nghiệp khác, hướng tới một nền nông nghiệp minh bạch, trách nhiệm và bền vững”, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn khẳng định.

Tháng 11/2024, Liên minh châu Âu công bố quyết định lùi thời gian áp dụng quy định EUDR đến tháng 12/2025. Việc ra mắt Hệ thống cơ sở dữ liệu rừng và vùng trồng cà phê đánh dấu một bước quan trọng hướng tới việc tuân thủ EUDR tại Việt Nam. Thời gian được đề xuất kéo dài nhằm đảm bảo rằng các ngành công nghiệp và các đối tác toàn cầu, như Việt Nam, có sự chuẩn bị đầy đủ trước khi quy định có hiệu lực, tạo điều kiện cho một quá trình triển khai suôn sẻ và hiệu quả. "Cơ hội này cần được tận dụng để chuẩn bị, thực hiện các hành động cụ thể và đáp ứng hiệu quả các yêu cầu của EUDR, mở đường cho một tương lai bền vững của ngành cà phê Việt Nam”, bà Mara Grimminger - Trợ lý Quan hệ Quốc tế, Tổng vụ Môi trường, Ủy ban châu Âu - phát biểu tại buổi lễ.

Với lộ trình thích ứng rõ ràng, quyết tâm cùng cam kết phối hợp từ cấp Trung ương đến địa phương, ngành cà phê nói riêng và Việt Nam nói chung sẽ tận dụng tốt một năm còn lại để tích cực đẩy nhanh các hoạt động chuẩn bị, qua đó giúp Việt Nam không chỉ đáp ứng tốt các quy định mới của thị trường châu Âu mà còn góp phẩn thúc đẩy nền nông nghiệp minh bạch, trách nhiệm, tăng trưởng xanh và bền vững.

Tại buổi lễ, Nhóm Hợp tác thích ứng EUDR đã chính thức bàn giao Hệ thống cơ sở dữ liệu rừng và Vùng trồng cà phê cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để nhân rộng ra các vùng sản xuất cà phê khác và các ngành hàng chịu ảnh hưởng khác trên cả nước.