Chị Hà Thị Chua, thôn Từ Thuận thoăn thoắt đi vào luống mạ đã tốt gần bằng…ruộng lúa đương thì con gái nhổ cho tôi xem mấy rảnh mạ. Cây mạ nhỏ như que tăm nhưng cao tới trên hai gang tay, thân lá mềm sõng sượi trên tay chị Chua. Ruộng nhà chị mới chỉ phun thuốc có một lần mà mạ đã “tăng phọt” như thế, còn những nhà khác phun 2 lần mạ um tùm hơn rất nhiều.
Chồng chị Chua, anh Đào Văn Trung còn dẫn tôi về nhà xem “vật chứng” về loại thuốc kích thích tăng trưởng có tên Gaba Cyto do Công ty TNHH Hoá sinh Á Châu, TP HCM sản xuất, vỏ nhãn ghi rõ dùng phun cho rau ăn lá, chè với liều lượng pha 16-32 lít nước. Bóc gói thuốc ra, chỉ có một viên màu trắng, trông tương tự như loại thuốc kích thích tăng trưởng có nguồn gốc Trung Quốc.
Anh Trung bảo: “Nhà tôi có 1,2 mẫu ruộng. Năm nay làm mạ có che phủ nylon nên nhờ thế không chết rét nhưng vẫn bị còi cọc. Thấy HTX có chủ trương mua thuốc về bán cho dân để kích thích cho mạ sinh trưởng kịp thời vụ, nhà tôi liền mua 2 gói. HTX hướng dẫn phun 2 lần nhưng tôi mới chỉ dùng một viên để hoà ra phun có một lần. Một thời gian sau, giở màng che phủ nylon ra đã thấy mạ tốt vổng lên khác thường. Thân mạ rất yếu, cứ nhổ lên là tụt cả nõn.”.
Sang thôn Chính, đang loay hoay ngoài bờ ruộng, trưởng thôn Trần Đa Long đã kéo tôi vào tham dự cuộc hội ý của mấy cán bộ nông nghiệp tỉnh, huyện và đội SX về chuyện khắc phục mạ siêu tăng trưởng. Anh Long thở dài kể khi tất cả mạ thôn mình, kể từ giống lúa lai, giống thuần hay lúa nếp đều sắp phải tiêu huỷ vì trót phun nhầm vào thuốc tăng trưởng…
Trụ sở UBND xã Vân Từ những ngày này đông kín người, nào là cán bộ BVTV, trồng trọt, khuyến nông tỉnh, huyện, lãnh đạo huyện, xã, HTX…Ai cũng bận tíu tít. Người bàn chuyện kỹ thuật gieo sạ, người xuất lúa giống cung ứng cho dân, kẻ đôn đáo chạy đi mượn máy gieo sạ.
Đợi mãi tôi mới gặp được anh Dương Trung Tuyến-Chủ nhiệm HTX NN Phú Vân (Vân Từ). Anh não nuột bảo: “Tớ sụt mấy ký thịt vì chuyện không may này đấy!”. Theo như lời anh Tuyến, từ ngày 22-25/1 toàn xã gieo 67 mẫu mạ đủ để cấy 773 mẫu lúa. Mặc dù đã có che phủ nylon nhưng nhiều diện tích mạ không mọc nổi, sau Tết tính ra chết đến 30%.
Trước tình hình đó, Ban quản trị HTX đã bàn nhau chống rét cho mạ và giao cho anh Nguyễn Đức Tiến-PCN phụ trách trồng trọt đi mua thuốc. Anh Tiến đã đến gặp anh Phùng Đức Thành-Giám đốc Công ty TNHH Viễn Dương ở thị trấn Phú Minh (Phú Xuyên) để mua 970 gói thuốc kích thích tăng trưởng và thông báo cho toàn bộ xã viên đến để mua thuốc chống rét, cứu mạ. Mỗi gói HTX bán kèm 1 gói thuốc trừ sâu, phòng nấm bệnh Benvin với giá 6.000 đồng.
Anh Tuyến bảo: “Thời điểm đó tôi đang đi học, khi về tôi có xem mẫu mã bao thuốc kích thích thấy ghi sử dụng cho rau ăn lá, chè nên có hỏi anh PCN và được trả lời loại này dùng được cho mạ. Gọi ra Công ty Viễn Dương, lại được anh Thành-Giám đốc cũng bảo đã bán cho mấy địa phương để phun cho mạ sau rét nên tôi mới yên tâm”.
Ông Chu Công Tiện-PGĐ Trung tâm KN Hà Tây: “Cả tỉnh không nơi nào sử dụng thuốc kích thích trên mạ như ở Vân Từ. Kinh nghiệm cho thấy qua vụ rét, mạ cứng cây, đanh rảnh xúc đi cấy mới là đúng sách đằng này Vân Từ lại phun kích thích để mạ bốc nhanh nên thất bại”… |
HTX Phú Vân chỉ đạo cho dân phun thuốc 2 lần, mỗi lần cách nhau 5-7 ngày trên toàn diện tích 60 mẫu mạ. Lúc mới phun, thấy mạ có dấu hiệu hồi phục, dân Vân Từ rất vui nhưng sau khi mạ vọt lên nhanh quá, lạ quá lại đâm ra lo sợ. Khoảng 10 ngày sau nỗi lo ấy đã thành hiện thực khi cây mạ mọc cao tới 25-30cm, rảnh nhỏ, lá mềm oặt bất thường.
Anh Tuyến hốt hoảng gọi cho anh Việt-cán bộ kỹ thuật của Công ty thuốc nhưng chỉ nhận được lời động viên suông rằng thuốc đó vẫn sử dụng cho mạ, rằng phun nhẹ vẫn cấy được mà không hề xuống hiện trường xem xét. Dân Vân Từ xì xào chuyện sau khi có tin mạ hỏng vì thuốc tăng trưởng họ có thấy hai thanh niên lạ phi xe về ngắm nghía trên ruộng rồi động viên bà con mạ vẫn cấy tốt nhưng hỏi họ ở đâu chỉ thấy trả lời chung chung ở trường Đại học Nông nghiệp…
Rốt cuộc, mạ vẫn lớn bất thường còn lòng dân càng hoang mang khiến HTX, xã, huyện họp lên, họp xuống để ra một quyết định đau lòng, tiêu huỷ 60 mẫu mạ-tương đương 100 triệu đồng tiền giống. Toàn bộ số mẫu thuốc còn lại cũng đã bị công an Phú Xuyên niêm phong để tiếp tục điều tra…
Hiện ở mỗi thôn tại Vân Từ đều có đoàn công tác của tỉnh, huyện về hướng dẫn, đốc thúc bà con gieo sạ để kịp thời vụ. Toàn bộ cơ số máy sạ hàng của huyện cũng được tập hợp về Vân Từ, ngoài ra tỉnh còn hỗ trợ gần 100 máy nữa. Theo đúng lịch từ 8-12/3 này, Vân Từ sẽ phải sạ xong lúa. Người nông dân chịu thiệt hại qua vụ mạ "siêu tốc" ở Vân Từ đã được đề nghị hỗ trợ 20.000 đ/sào tiền làm đất, nước; 30.000 đồng tiền mạ chết; được cấp giống...nhưng vẫn không hết băn khoăn về khung thời vụ đã chậm chễ.