Cơ quan Lương thực Quốc gia Philippines (NFA) quyết định NK gạo trong quí 2/2008 lên 850.000 tấn; Camơrun tăng giá gạo thêm 15 – 20%; Nga xóa bỏ lệnh cấm NK gạo và trái cây Pakistan... Trong bối cảnh đó, theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, sản xuất vụ đông – xuân năm nay ở nước ta được mùa lớn, vụ lúa hè – thu ở Nam Bộ cũng đang được mùa. Tổng sản lượng lúa cả năm dự kiến đạt khoảng 37 triệu tấn, tăng khoảng hơn 1 triệu tấn so với năm 2007. Thêm vào đó, diện tích trồng lúa của cả nước năm nay đạt khoảng 3.010.400 ha, tăng 22.000ha so với năm 2007.
Như vậy trái với sự đoán là sản lượng lương thực sẽ có nguy cơ sụt giảm do ảnh hưởng bất lợi của thời tiết, sản lượng lúa năm nay không nhưng không giảm mà còn vượt cao so với cùng kỳ hơn năm trước. ĐBSCL đứng đầu bảng về năng suất với năng suất trung bình đạt 64 tạ/ha. Sau khi cân đối đủ nhu cầu tiêu dùng trong nước, khả năng gạo dành cho XK trong năm 2008 có thể đạt tới con số 4,5 triệu tấn.
Trước những diễn biến này, ngày 19/6 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã yêu cầu đẩy mạnh XK gạo để tiêu thụ lúa hàng hóa của nông dân. Thủ tướng cũng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại đảm bảo đủ vốn lưu động cho các doanh nghiệp XK gạo. Như vậy nút thắt đã được tháo, bởi trước đây, nhằm đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, Bộ Công Thương cùng các bộ liên quan đã kiến nghị Chính phủ dãn tiến độ và tạm ngừng XK gạo tới hết tháng 6/2008. Sau đó trên cơ sở công bố kết quả sản xuất vụ lúa hè thu của khu vực ĐBSCL và khu vực miền Bắc sẽ cân đối sản lượng dành cho XK những tháng tiếp theo. 6 tháng qua, các doanh nghiệp đã XK được 2,514 triệu tấn gạo, với kim ngạch 1,484 tỉ USD, tăng 5,8% về lượng và 95,8% về giá.
Việc Chính phủ chỉ đạo đẩy mạnh XK gạo trong những tháng cuối năm là hết sức hợp lý. Bởi các doanh nghiệp XK gạo sẽ tăng cường thu mua hết lúa hàng hóa của bà con nông dân, không để giá xuống thấp gây thiệt hại cho người trồng lúa. Mặt khác trong bối cảnh nhiều mặt hàng XK của Việt Nam hiện chỉ còn trông cậy vào yếu tố tăng giá trên thị trường thế giới mà không còn có lợi thế về sản lượng XK, thì việc mặt hàng gạo không những tăng mạnh về giá mà còn dồi dào nguồn cung là một thắng lợi lớn đối với việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, đồng thời còn góp phần tăng kim ngạch XK của cả nước.
Mặt khác, theo dự báo của các chuyên gia trên thế giới, năm 2008 và nhiều năm tới, giá gạo trên thị trường gạo trên thế giới rất có lợi cho các nước sản xuất và XK lương thực. Nhu cầu lương thực tại các nước NK gạo vẫn tiếp tục tăng. Vì thế, XK gạo của Việt Nam có thể yên tâm về thị trường cũng như về giá. Thị trường XK gạo chủ yếu của Việt Nam hiện nay là Indonesia, Malaysia, Philippin, Nhật Bản… và đang mở rộng ra nhiều nước tại châu Phi.