Thị trường sụt giảm, món nợ tài chính đè nặng

Do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính, số lượng và kim ngạch XK nhân điều VN vào cuối năm 2008 đã giảm mạnh, chỉ bằng 60% so với cùng kỳ năm 2007. Giá XK điều đang giảm sâu kỷ lục, từ

6.500USD/Mt thời điểm tháng 8.2008, nay chỉ còn khoảng 4.500USD/Mt. Ngoài ra, nhiều hợp đồng giao hàng, khách hàng nước ngoài không chịu mở L/C, một số lô hàng đã xuất ra khỏi lãnh thổ VN, khách hàng không chịu nhận, ép DNVN, đòi giảm giá, chậm thanh toán v.v... Những lý do này đã gây thiệt hại lớn cho nhiều DN XK điều VN trong thời gian gần đây.

Trong lúc đó, do đặc thù nên DN điều có nhu cầu vay vốn ngân hàng rất lớn. Trung bình hàng năm, ngành điều vay từ 8.000 - 8.500 tỉ đồng/năm. Ông Nguyễn Đức Thanh - quyền Chủ tịch Hiệp hội Điều VN - cho biết: "Tuy hiện nay lãi suất cho vay của ngân hàng ngày càng giảm, nhưng nhiều DN chế biến - XK điều vẫn không dễ tiếp cận vốn vay ngân hàng, vì còn nợ quá hạn. Một số DN đã phải liều vay với lãi suất cao ngoài thị trường tự do để đáo hạn nợ vay cũ của ngân hàng".

Năm 2008, nhiều DN chế biến - XK điều đã vay hàng ngàn tỉ đồng để nhập khẩu điều thô; đến nay, một lượng lớn nguyên liệu nhập khẩu chưa sản xuất hết, nếu tập trung chế biến - XK toàn bộ nguyên liệu nhập kho đang tồn sẽ cầm chắc lỗ nặng.

Trong khi đó, nếu không thanh khoản tờ khai nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất hàng XK theo quy định là 275 ngày, kể từ ngày nhập khẩu, thì DN phải đóng thuế nhập khẩu từ 5 - 7,5%. Có không ít DN buộc phải bán tháo hàng, chấp nhận giá cực thấp, chịu lỗ để tiến hành thanh khoản tờ khai nhập khẩu đúng hạn hoặc phải chịu nộp thuế nhập khẩu.

Mặt khác, dự tính các DN XK điều sẽ được hoàn thuế VAT trong năm nay khoảng 2.000 tỉ đồng. Để được hoàn thuế, DN phải có hợp đồng XK, tờ khai thông quan, hoá đơn thương mại và giấy báo có tiền về của ngân hàng.

Trớ trêu, vào lúc này, tiến độ thanh toán tiền hàng lại rất chậm, thay vì chỉ dưới 1 tháng như trước đây, thì nay, DN phải mất từ 2- 3 tháng. Tất cả những nguyên nhân trên đã khiến cho hàng loạt DN chế biến - XK điều VN lâm vào cảnh khó khăn trăm bề.

Đề nghị giảm lãi suất

Trong tháng 10.2008, Hiệp hội Điều VN đã có công văn 200/2008/CV-HHĐ gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước VN kêu cứu về thuế và mức lãi vay. Mới đây, ngày 20.11.2008, Hiệp hội Điều VN lại tiếp tục có công văn số 238/2008/CV-HHĐ, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành gia hạn thanh toán thuế thu nhập cho DN chế biến - XK điều năm 2008 đến hết tháng 6.2009; giảm lãi suất cho vay VND và USD xuống còn ở mức lãi suất cho vay năm 2007 và gia hạn nợ vay cho các DN từ quý IV/2008 đến hết quý I/2009. Bên cạnh đó, dãn nợ, không tính lãi suất quá hạn và điều chỉnh lãi suất đối với các khoản vay hiện hữu của các DN...

Hiệp hội Điều VN cũng kiến nghị Chính phủ đưa thuế suất nhập khẩu điều thô xuống bằng 0%; nếu chưa hạ ngay, thì thông qua lộ trình giảm thuế và gia hạn thanh khoản tờ khai nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất từ 275 ngày lên 365 ngày. Song hành với đó, các ngân hàng thương mại nên  bảo lãnh các khoản hoàn thuế VAT cho DN chế biến - XK điều...

Một chuyên gia trong Hiệp hội Điều VN cho rằng, những giải pháp trên là hết sức cần thiết, đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành trung ương "ra tay" giúp đỡ. Bằng không, chắc chắn có hàng loạt DN ngành điều sẽ phá sản trong năm 2009, một khi chưa có "liều thuốc" nào cứu chữa hữu hiệu, kịp thời.