Theo Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công thương), sữa Dugro 1, 2, 3 (Dumex) tại một số siêu thị VN được bán với giá cao hơn ở Thái Lan, Indonesia và Malaysia từ 100-150% - Ảnh: hoàng thạch vân

Theo bà Vũ Thị Bạch Nga - trưởng ban bảo vệ người tiêu dùng (Cục Quản lý cạnh tranh), thống kê giá sữa tại các siêu thị VN và giá sữa cùng loại do thương vụ VN tại 10 nước Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Singapore, Hàn Quốc, Hà Lan, Úc, New Zealand, Anh, Mỹ cách đây một tuần cho thấy giá sữa nguyên hộp nhập khẩu ở VN cao hơn hẳn các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Indonesia từ 20-60%, thậm chí có loại cao hơn 100-150%! (xem bảng giá sữa)

Trong khi đó, mức thuế suất trung bình với sữa bột nguyên liệu và nguyên hộp nhập khẩu vào VN không quá 10% và thấp hơn nhiều so với Thái Lan (0-40% tùy nhãn hàng và xuất xứ). So sánh với Malaysia, Indonesia thuế nhập khẩu thấp hơn VN (thuế ở Malaysia và Indonesia dao động từ 0-5%), song bà Nga đánh giá nếu tính cả thuế, giá sữa VN chỉ nên cao hơn hai nước này tối đa là 10%, tuy nhiên thực tế giá tại VN luôn cao hơn 25-30%, thậm chí có trường hợp cao hơn 100-150%!

Giá sữa ở mặt bằng cao nhưng từ năm 2007 đến nay còn liên tục tăng. Báo cáo của Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho thấy năm 2008 các hãng sữa lớn, có thị phần lớn trên thị trường đều tăng giá! Trong đó Vinamilk tăng giá 21 sản phẩm mức 1,5-10,8%; Công ty TNHH 3A phân phối sản phẩm Abbott tăng giá ba đợt, mỗi đợt 4-7,8% (đợt 1 tăng giá 31 sản phẩm, đợt 2 tăng 22 sản phẩm, đợt 3 tăng ba sản phẩm); Công ty Thực phẩm dinh dưỡng VN (phân phối sản phẩm Dumex) tăng 31 sản phẩm mức 3-21%; Dutch Lady tăng 6-10% nhóm sữa bột Cô gái Hà Lan, sữa Anpha tăng 9-10%...

Nhiều loại sữa ở VN giá cao hơn các nước trong khu vực - Ảnh: THANH ĐẠM

Mê hoặc người tiêu dùng

Ý kiến của phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội Vương Trí Dũng được nhiều người tán thành tại hội thảo khi ông nói rằng điểm đáng chú ý trong những đợt kiểm tra vừa qua là chênh lệch giá nhập khẩu và giá niêm yết của một số loại sữa bột là rất cao. Cụ thể sữa Enfa Grow A+ (Công ty Mead Johnson) loại 900 gr chênh lệch 242%; Dugro Gold 800 gr của Dumex chênh lệch 285%; sản phẩm Gain, Pedia Sure, Ensure (của Abbott) loại 400 gr chênh lệch 220-246%. Đối chứng một lô hàng Ensure nhập khẩu từ Thái Lan kiểu “nhập khẩu song song”, không cùng nhà phân phối 3A cho thấy giá gốc sản phẩm nhập khẩu song song cao hơn 96%, giá bán lại thấp hơn 26%!

Còn theo ông Đặng Hoàng Hải, những quy định hiện có của VN chưa đủ sức ngăn cản những chiêu thức tiếp thị vốn bị cấm ở nước ngoài. “Luật cạnh tranh 2006 đang đi vào cuộc sống, nhưng với mặt hàng sữa lại chưa tương thích và doanh nghiệp đang áp dụng những kẽ hở mà VN chưa cấm hoặc chưa có quy định như tiếp thị sữa trong bệnh viện, nhà trẻ, trường mẫu giáo. Nhiều sản phẩm đang đánh mạnh vào kênh này và chi hoa hồng khá cao cho bác sĩ, cô giáo; hoặc cách tiếp thị kiểu mua hàng có thưởng bằng sữa hoặc tạo “văn hóa” mua sữa giá cao mới có nghĩa là yêu con” - ông Hải bất bình.

Cũng theo ông Hải, nên có quy định hạn chế quảng cáo sữa bởi quảng cáo sữa hiện tại không chỉ nhiều, mà đang làm mê hoặc người tiêu dùng, khiến họ không đủ tự tin khi quyết định mua sản phẩm nào mà họ cho là phù hợp với khả năng và nhu cầu gia đình. “Sữa là mặt hàng nhạy cảm nên doanh nghiệp rất tôn trọng pháp luật. Nếu đưa những điều cấm cụ thể vào luật mới có thể kiềm chế được giá sữa bên cạnh quy định về kiểm tra, kiểm soát và minh bạch thị trường. Còn các mệnh lệnh hành chính, vận động công ty sữa hạ giá để chia sẻ với người tiêu dùng... là không bao giờ có tác dụng”- ông Hải chia sẻ.

Chưa có hướng giải quyết

Trao đổi với báo giới cuối hội thảo, lãnh đạo Cục Quản lý cạnh tranh cho rằng sau hội thảo này (đã công bố nhiều kết quả nghiên cứu trước đó), Cục Quản lý cạnh tranh sẽ tiếp tục... điều tra, nghiên cứu, xem việc giá sữa cao có hợp lý hay không! Việc bổ sung các quy định cấm (vào chín hành vi vi phạm hiện hành) như cấm quảng cáo, tiếp thị sữa tại bệnh viện, trường học, ông này cho rằng cần xem có thật sự cần thiết hay không mới đề nghị bổ sung!

Bên lề hội thảo, lãnh đạo một doanh nghiệp sản xuất sữa lớn cho rằng việc các cơ quan chức năng không công bố các sản phẩm sữa giá cao vô lý, trong khi thanh tra đã có kết quả và người trong nghề đều biết rõ đó là sản phẩm nào là hành vi tiếp tay cho doanh nghiệp bán sữa giá cao.

“Giải quyết vấn đề giá sữa khi công luận lên tiếng như một số năm qua là chưa trúng, chưa đúng. Thói quen quản lý thị trường bằng mệnh lệnh, biện pháp hành chính tỏ ra không còn hữu hiệu, đôi khi còn phải trả giá ngược cho các quyết định chậm, thiếu thực tế. Muốn giá sữa hợp lý, cơ quan quản lý chất lượng, cơ quan y tế minh bạch hóa trên truyền thông các chất bổ sung có cần không, có tác dụng gì; xử lý mạnh mẽ khắc phục khe hở của pháp luật, minh bạch chất lượng và giá thành sữa nhập; sự tham gia giải quyết quyết liệt của Cục Quản lý cạnh tranh trong kiến nghị sửa đổi Luật cạnh tranh cho phù hợp”- ông Vương Trí Dũng đề xuất.