Tiềm năng lớn nhưng chưa tận dụng

Theo Hiệp hội Cao su Việt Nam, ngành cao su Việt Nam hiện có 3 nhóm sản phẩm chính: Nguyên liệu cao su thiên nhiên, sản phẩm cao su, gỗ nguyên liệu và sản phẩm gỗ cao su.

“Với đặc tính đàn hồi, chống thấm, chống cháy và chống nhiệt, mủ cao su thiên nhiên là nguồn nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghiệp, trong đó sản xuất lốp xe tiêu thụ khoảng 70% tổng sản lượng cao su thiên nhiên” - TS Tô Xuân Phúc – chuyên gia của Tổ chức Forest Trends, nhấn mạnh.

Cùng với cao su thiên nhiên, gỗ từ cây cao su đang trở thành nguyên liệu chính cho ngành gỗ, không chỉ cho chế biến XK mà cả thị trường nội địa. Trong năm 2017, kim ngạch XK của 3 nhóm hàng trên mang về cho nước ta gần 6,2 tỷ USD.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, năm 2017, XK cao su thiên nhiên mang về 2,25 tỷ USD, tăng trên 34% so với năm 2016; trong đó XK gỗ nguyên liệu và sản phẩm gỗ cao su đạt kim ngạch 1,74 tỷ USD, tăng khoảng 13% so với năm 2016.

Việc XK thô với nguyên liệu chủ yếu từ các vùng cao su tiểu điền không được kiểm soát đã khiến cao su Việt Nam bị ép giá.

“Một số báo cáo của Sở NNPTNT cho biết, tình trạng chất lượng cao su tiểu điền thấp một phần có sự pha trộn tạp chất vào  mủ, nhằm nâng lượng bán. Sự pha trộn tạp chất  đã khiến chất lượng thấp, ảnh hưởng đến uy tín của cao su Việt Nam. Vì vậy, cần định hướng XK sản phẩm cao su chế biến, giảm dần XK thô, từng bước nâng cao giá trị của ngành cao su” - TS Tô Xuân Phúc nhấn mạnh.

Cần đẩy mạnh liên kết

Chế biến các sản phẩm từ gỗ cao su đang được coi là một trong những hướng đi nhằm nâng cao giá trị gia tăng của ngành. Tuy nhiên, hiện nay dường như giữa các công ty chế biến gỗ và các doanh nghiệp trồng cao su chưa tìm được tiếng nói chung.

Ông Điền Quang Hiệp – Chủ tịch Hội Chế biến gỗ tỉnh Bình Dương (BIFA) cho biết, hiện tại giữa hai bên gần như chưa có sự liên thông, do vậy giá trị cộng hưởng giữa hai bên là không có, các bên đang hoàn toàn làm việc độc lập.

“Sự liên kết và phối hợp đang là mong muốn lớn nhất của BIFA. Chúng tôi cần ổn định nguồn nguyên liệu cho sản xuất kinh doanh bởi hiện nay chúng tôi sử dụng nhiều nhất là gỗ cao su. Nếu có sự liên kết, các công ty cung cấp gỗ cao su thực sự biết chúng tôi cần gì và gặp khó khăn gì khi” – ông Hiệp nói.

Cũng theo ông Hiệp, ngành cao su rất đặc biệt và có lợi thế lớn, tận dụng không bỏ bất kỳ cái gì, từ cao su thiên nhiên, sản phẩm mủ cao su và gỗ. Ngành cao su đang có lợi thế vô cùng lớn, nhưng làm sao biến lợi thế này thành hiện thực thì ngành cao su phải biết người mua là ai và cần gì. 

Điều đáng ghi nhận là, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang tạo ra nhiều cơ hội cho ngành gỗ. Ông Hiệp cho biết, các doanh nghiệp của Mỹ rất thích đồ gỗ của Việt Nam nhưng Mỹ là một thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn rõ ràng, họ muốn doanh nghiệp phải hiểu văn hóa của họ.

“Nếu chúng ta không có liên kết chuỗi về nguyên liệu thì sẽ không tận dụng hết các cơ hội, trong khi nguyên liệu hiện chiếm 45% giá thành sản phẩm. Rất nhiều doanh nghiệp gỗ tại Bình Dương sử dụng gỗ cao su và gỗ tràm để làm hàng xuất khẩu, việc sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước chính là giữ lại giá trị của ngành gỗ” – ông Hiệp nói.

Ông Hoàng Ích Tuân – Giám đốc thu mua của Công ty TP TEKCOM, cho biết, mỗi năm công ty sử dụng khoảng 140.000 -150.000m3 gỗ nguyên liệu, trong đó trên 65% là gỗ cao su dạng xẻ và ván bóc. Tuy nhiên, nguồn nguyên liệu không ổn định, do vậy các doanh nghiệp không dám ký hợp đồng dài hạn với các đối tác.

Trước những cơ hội lớn của ngành chế biến gỗ cao su, theo ông Trần Minh  - Trưởng ban Công nghiệp, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, để đón nhận cơ hội từ chiến tranh thương mại thì gỗ cao su nhất thiết phải có chứng chỉ rừng bền vững. Tập đoàn đang hợp tác với các tổ chức phi chính phủ, với các công ty tư vấn quốc tế để trong năm nay rừng cao su sẽ có chứng chỉ. Cuối năm 2018 hoặc đầu năm 2019 sẽ có chứng chỉ rừng bền vững (FSC) đối với gỗ cao su để cung cấp cho các nhà máy ở Việt Nam.

Trong thời gian tới lượng gỗ cao su thanh lý ra thị trường sẽ giảm, khi nào gỗ cao su tiểu điền và đại điền đến chu kỳ thanh lý thì sản lượng cung cấp ra thị trường mới ổn định và phục hồi.

"Để tăng lượng khai thác, đáp ứng nhu cầu thị trường, tập đoàn đã thử nghiệm trồng cao su ưu tiên khai thác lấy gỗ, mủ chỉ là thứ yếu hoặc trồng cao su xen canh, trồng cây gỗ lớn trong vườn cao su theo dạng trồng rừng bền vững. Hướng đi của tập đoàn là tăng lợi nhuận cao nhất trên một đơn vị diện tích canh tác cao su”. - Ông Trần Minh

Theo Dân Việt