Tiếp cận đời sống thương trường khá sớm, chiêm nghiệm kiến thức kinh doanh qua sách vở, trải nghiệm thực tế qua nhiều Công ty, rồi trở thành nhà tư vấn cho doanh nghiệp và viết sách về cẩm nang quản lý, kinh doanh, thạc sĩ Đỗ Thanh Năm đã có nhiều cơ hội quan sat đời sống kinh tế và các doanh nghiệp Việt Nam. Vì vậy, do những ý kiến của anh khá sâu sát và chắc hẳn sẽ rất bổ ích để doanh nghiệp tự đánh giá lại những điều kiện hiện có của mình. DNSG đã có cuộc trò chuyện với anh về những "căn bệnh” của doanh nghiệp trước ngưỡng cửa WTO.
Trong quá trình tư vấn cho các doanh nghiệp, anh nhận thấy doanh nghiệp Việt Nam thường mắc phải những “căn bệnh” nào?

"Bệnh" thì nhiều lắm, nhưng tôi chỉ kể ra một số "căn bệnh" phổ biến nhất, ảnh hưởng đến "sức khoẻ” của doanh nghiệp nhiều nhất, mà các doanh nghiệp cần phải chữa trị khi Việt Nam gia nhập WTO.

Thứ nhất, doanh nghiệp hay có thói quen làm việc tới đâu, xả rác tới đó. Khi doanh nghiệp phát triển lên một qui mô nhất định nào đó, chính những “đống rác" này kìm hãm sự phát triển và còn phải tốn thêm chi phí "đổ rác". Có một số doanh nghiệp đã xây dựng định hướng phát triển đúng, nhưng kế hoạch thực hiện chưa rõ ràng, thiếu sự phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ và chưa có sự hỗ trợ tích cực giữa các bộ phận, nhất là chỉ tập trung xây dựng quy trình kiểm soát mà chưa tập trung vào hệ thống kiểm soát và cơ cấu trách nhiệm.

Thứ hai, cơ cấu tổ chức trong doanh nghiệp vẫn còn nặng "thưa", "bẩm", "báo", "trình", tập trung vào chức vụ, quyền hạn nhiều hơn là trách nhiệm, chưa thật sự dựa trên giá trị gia tăng mang đến cho thị trường và khách hàng. Điều này hạn chế sự năng động, sáng tạo, khả năng nắm bắt và thỏa mãn nhu cầu của thị trường. Bản mô tả công việc của mỗi nhân viên trong Công ty không rõ ràng, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn chồng chéo lên nhau.

Thứ ba, phần lớn doanh nghiệp chọn cách lãnh đạo theo mô hình "đầu tàu”, chỉ dựa vào khả năng của một số ít người. Theo mô hình này, một khi người chủ doanh nghiệp đi công tác xa, hay có việc gì bất ngờ thì mọi hoạt động bị đình trệ. Chức năng của lãnh đạo rất quan trọng không phải vì bản thân người lãnh đạo quan trọng mà chính là vì người lãnh đạo ấy biết nâng tầm quan trọng về vị thế của mỗi người trong doanh nghiệp để đóng góp của họ càng ngày càng nhiều hơn.

Thứ tư, một điều đáng mừng là phần lớn doanh nghiệp đều xem con người là tài sản, luôn tìm cách thu hút và gia chân người giỏi, nhưng lại chưa đánh giá chính xác năng lực của người giỏi (việc đánh giá chưa dựa trên giá trị gia tăng mang đến cho thị trường, khách hàng, đồng nghiệp và cấp dưới). Hơn nữa, doanh nghiệp chưa tạo ra "chất keo" kết nối nhân viên thành một khối đoàn kết, hiệp lực, cùng khát vọng vươn đến mục tiêu chung.

Với những “căn bệnh” chính vừa nêu, các nhà tư vấn như anh đã và đang giúp doanh nghiệp “chữa trị” như thế nào?

"Bệnh" có thể giống nhau nhưng nguyên nhân sinh "bệnh" lại khác nhau ở từng doanh nghiệp. Muốn “chữa trị” hiệu quả, phải tìm ra nguyên nhân đích thực. Khi "chữa trị", tôi luôn hướng dẫn doanh nghiệp từng bước đĩ vào chuyên nghiệp hóa, giảm thiều tối đa những chi phí không tạo ra giá trị gia tăng, giúp doanh nghiệp sử dụng "la bàn" để xác định hướng đi đúng nhất. Sau khi "chần bệnh", tôi thường tổ chức các khóa đào tạo - tư vấn cho doanh nghiệp, như nâng cao năng lực cạnh tranh bằng bản sắc văn hóa doanh nghiệp, hướng dẫn lập kế hoạch kinh doanh theo mô hình "con cua", kiểm soát hoạt động kinh doanh, tái cấu trúc - tổ chức doanh nghiệp, hoàn thiện quá trình truyền thông trong doanh nghiệp... Tùy thuộc vào từng doanh nghiệp mà tôi đưa ra giải pháp cụ thể.