Ông B. Schoroth, đại diện một văn phòng luật sư tại Mỹ, chuyên tư vấn pháp lý vụ kiện chống phá giá cá tra cho doanh nghiệp cũng cảnh báo: “Việc liên tục tăng sản lượng xuất khẩu và giảm giá bán sẽ khiến Việt Nam khó có cơ hội để phía Mỹ rút ra khỏi vụ kiện”.
Trong buổi hội thảo xuất khẩu cá tra vào thị trường Mỹ do Vasep tổ chức ngày 14.6, văn phòng luật của ông B. Schoroth còn trưng bằng chứng chi tiết về tình trạng cá tra Việt Nam ngày một bán rẻ tại thị trường Mỹ. Cụ thể: nếu như quý 1/2008, cá tra bán lẻ có mức giá 1,95 USD/pound, thì đến quý 4 giảm 10 cent, còn 1,85 USD. Đà giảm giá tiếp tục xảy ra trong suốt năm 2009 và những tháng đầu năm 2010. Giá cá quý 1/2009 là 1,80 USD/pound, quý 2/2009: 1,75 USD, quý 3/2009: 1,65 USD, quý 4/2009: 1,50 USD và qua quý 1/2010 chỉ còn 1,45 USD. Song song với đà hạ giá là việc doanh nghiệp liên tục tăng sản lượng xuất khẩu. Quý 1/2008, thị trường Mỹ nhập 8.100 tấn cá da trơn từ 11 quốc gia trên thế giới, trong đó Việt Nam cung cấp tới 5.100 tấn, chiếm 63%. Đà tăng được ghi nhận đến quý 1/2010 là 8.800 tấn, chiếm 75% thị phần.
“Để tránh bị phía Mỹ “dòm ngó”, doanh nghiệp phải bán từ 1,65 – 1,70 USD/pound mới an toàn”, ông B. Schoroth khuyến cáo như vậy.
Số liệu thống kê của hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (Vasep) cũng cho thấy, từ ngày 1.1 đến 31.5.2010, doanh nghiệp bán 16,8 ngàn tấn cá tra, trị giá 52,824 triệu USD vào thị trường Mỹ. So với một số nước như Campuchia, Trung Quốc, Thái Lan… thì Việt Nam có mức giá bán thấp nhất. Cụ thể, giá cá tra, basa philê đông lạnh nhập khẩu vào Mỹ hồi tháng 2.2010 của Campuchia là 2,889 USD/kg, Trung Quốc 4,873 USD/kg, Thái Lan 3,032 USD/kg, trong khi Việt Nam chỉ có 2,297 USD.
Theo Vasep, hiện có khoảng trên dưới 20 doanh nghiệp xuất cá tra vào Mỹ. Việc có nhiều đơn vị chỉ phải chịu mức thuế chống phá giá bằng 0% là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng cạnh tranh giá bán. Hơn nữa, theo tìm hiểu của Sài Gòn Tiếp Thị, từ 2007 đến nay, có khá nhiều doanh nghiệp lập công ty con tại Mỹ với hình thức góp vốn liên kết với nhà nhập khẩu. Giám đốc một doanh nghiệp tiết lộ, luật Mỹ chỉ điều tra giá cá bán ra tại thị trường Mỹ, do đó, hệ thống công ty con có thể bán với mức bao nhiêu cũng được, nếu bị phát hiện có biểu hiện bán phá giá thì cùng lắm là cho phá sản. Tuy nhiên, đối phó bằng mánh khoé này, theo ông Trần Thiện Hải, chủ tịch Vasep sẽ rất khó có thể qua mắt bộ Thương mại Mỹ (DOC). Bởi theo ông, DOC hoàn toàn có thể điều tra ngược lại để so sánh mức giá mà doanh nghiệp bán cho các công ty con với giá từ công ty con bán ra trên thị trường.
“Tôi khẳng định rằng không ai có thể giấu được việc mình bán giá cá quá thấp. Nếu chúng ta tiếp tục cạnh tranh như vậy, Mỹ sẽ nâng mức thuế chống phá giá trong các đợt xem xét hành chính năm. Điều quan trọng hơn là con cá tra sẽ khó có cơ hội thoát ra khỏi vụ kiện”, ông Trần Thiện Hải cảnh báo như vậy.