Nguồn: Nongnghiep.vn

Ngày 28/6 tại Johor Bahru, Malaysia, trong khuôn khổ Hội nghị Sầu riêng Châu Á lần thứ 2, chuyên gia nông nghiệp Thái Lan Sakda Sinives đã có bài phân tích về xu hướng của thị trường sầu riêng tại Trung Quốc. Dưới đây là tham luận của ông tại Hội nghị.

Trung Quốc hiện là thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất của các nước ASEAN. 

Năm 2023, Trung Quốc đã nhập khẩu 1.425.922 tấn sầu riêng, đánh dấu mức tăng liên tục so với các năm trước. Dự báo nhu cầu sầu riêng tại thị trường Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng trong tương lai, nhờ vào sự yêu thích ngày càng lớn từ người tiêu dùng. Mặc dù không có con số cụ thể về lượng tiêu thụ sầu riêng hàng năm của người dân Trung Quốc, nhưng có thể thấy sầu riêng rất được ưa chuộng, đặc biệt ở các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải và Quảng Châu.

Với lượng nhập khẩu sầu riêng lớn trong những năm gần đây, ước tính có hàng triệu người Trung Quốc tiêu thụ sầu riêng hàng năm. Điều này phản ánh xu hướng tiêu thụ trái cây nhiệt đới ngày càng tăng của người tiêu dùng. Khi sự phổ biến của sầu riêng tiếp tục gia tăng hàng năm, các chuyên gia dự đoán rằng vỏ và hạt sầu riêng sẽ góp phần vào vấn đề lãng phí, do phần ăn được của sầu riêng chỉ chiếm khoảng 30-35% trọng lượng, trong khi 65-70% còn lại là vỏ và hạt không ăn được.

Theo số liệu hải quan Trung Quốc năm 2023, Trung Quốc đã nhập khẩu 928.976 tấn sầu riêng tươi từ Thái Lan, 493.183 tấn từ Việt Nam và 3.763 tấn từ Philippines, tổng cộng 1.425.922 tấn. Điều này dẫn đến khoảng 456.295 tấn thịt sầu riêng và khoảng 969.627 tấn chất thải. Lượng chất thải sinh học khổng lồ này cần được xử lý thích hợp tại Trung Quốc, vì chất thải hữu cơ từ vỏ sầu riêng có thể gây ra nhiều loại ô nhiễm khác nhau, bao gồm:

1. Khí nhà kính:

• Khí mê-tan (CH₄) từ quá trình phân hủy kỵ khí chất thải hữu cơ tại các bãi chôn lấp.
• Carbon dioxide (CO₂) từ quá trình phân hủy hiếu khí.
• Nitơ oxit (N₂O) từ quá trình phân hủy nitơ trong chất thải hữu cơ.

2. Mùi hôi: Quá trình phân hủy rác thải hữu cơ sẽ sinh ra mùi hôi khó chịu, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sức khỏe.

3. Ô nhiễm nước: Nước rỉ rác từ quá trình phân hủy rác thải có thể gây ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe con người.

4. Vấn đề vệ sinh: Chất thải hữu cơ tích tụ có thể sinh sản ruồi và các loài gây hại như chuột, lây lan dịch bệnh.

Do chỉ 30-35% quả sầu riêng có thể ăn được và 65-70% là chất thải, các nhà xuất khẩu sang Trung Quốc phải chịu chi phí vận chuyển lượng chất thải này. Giả sử chi phí vận chuyển một container sầu riêng tươi (18 tấn) từ miền đông Thái Lan đến chợ Giang Nam, tỉnh Quảng Đông là 10.000 USD/chuyến, nhà xuất khẩu mất thêm từ 6.500 đến 7.000 USD/container do vận chuyển rác thải. Với khoảng 50.000 container xuất khẩu từ Thái Lan vào năm 2023, chi phí vận chuyển riêng rác thải ước tính vào khoảng 325-350 triệu USD.

Do đó, chỉ xuất khẩu phần thịt sầu riêng sang Trung Quốc có thể giảm đáng kể chi phí vận chuyển và lãng phí, tăng lợi nhuận và giá trị xuất khẩu. Điều này cũng mang lại thu nhập ổn định hơn cho nông dân Thái Lan từ việc bán sầu riêng, cho phép họ tập trung vào chất lượng và hương vị thay vì kích cỡ. Đồng thời, giảm việc sử dụng hóa chất để kiểm soát sâu bệnh và dịch bệnh, đảm bảo sản phẩm an toàn hơn cho người tiêu dùng và môi trường lành mạnh hơn cho nông dân. Ngoài ra, nông dân có thể chuyển đổi chất thải hữu cơ thành phân bón hữu cơ với giá cả phải chăng, mang lại lợi ích cho nông nghiệp và giảm phát thải khí nhà kính.

Cùng với đó, hành vi tiêu dùng của thế hệ trẻ, với các hộ gia đình nhỏ hơn và nhịp sống nhanh hơn, sẽ làm tăng nhu cầu về sự tiện lợi của sản phẩm. Bán thịt sầu riêng cắt sẵn hoặc đông lạnh phù hợp với người tiêu dùng hiện đại, hỗ trợ hoạt động bán hàng trực tuyến và dịch vụ hậu cần hiệu quả. Người tiêu dùng có thể mua theo số lượng và sở thích mong muốn, giảm rủi ro mua phải sầu riêng nguyên quả không rõ chất lượng thịt.

Vì vậy, định hướng thị trường sầu riêng cắt tươi tại Trung Quốc và trên toàn cầu là xu hướng đầy hứa hẹn trong tương lai, chịu ảnh hưởng của cơ chế thị trường và sở thích của người tiêu dùng, đặc biệt là Chính phủ Trung Quốc. Trung Quốc nhận thức được vấn đề lãng phí từ vỏ sầu riêng, nhưng lợi ích đối với các cơ quan hữu quan giữa sầu riêng tươi và sầu riêng cắt sẵn là khác nhau. Nhập khẩu sầu riêng cắt sẵn làm thay đổi danh mục nhập khẩu từ nông sản sang thực phẩm, ảnh hưởng đến nguồn thu và thương mại hải quan, cũng như các vấn đề liên quan đến kiểm dịch thực vật.

Sự thay đổi này là tất yếu và thời điểm của nó phụ thuộc vào các điều kiện nói trên.