Gã khổng lồ điện tử của Hàn Quốc đã chuyển nhà máy về vùng trồng lúa thuộc tỉnh Bắc Ninh tại miền Bắc Việt Nam và bắt đầu sản xuất điện thoại thông minh từ 7 năm trước. Những lô hàng xuất khẩu mới nhất bao gồm cả Galaxy Note 7 và pin – dòng sản phẩm mà hãng này đang tiến hành thu hồi trên toàn cầu. Những thiết bị này đã chuyển đổi ngôi làng buồn tẻ của bà Dung trở thành một trung tâm xuất khẩu lớn thứ 2 tại Việt Nam, chỉ sau thành phố Hồ Chí Minh.
“Đời sống của chúng tôi cải thiện rất nhiều kể từ khi Samsung tới đây”, người phụ nữ 57 tuổi – từng là một nông dân, giờ cho thuê phòng trọ và bán tạp phẩm cho công nhân mà máy, đang kỳ vọng có thu nhập tương đương 68.000 USD trong năm 2016. “Tôi muốn mua một cái xe ô tô và tụi trẻ nhà tôi sẽ lái xe đưa tôi đi lòng vòng”.
Samsung Electronics Co. và các công ty con đã xây nên nhà máy tương đương một làng, với 45.000 công nhân trẻ và hàng trăm các nhà cung cấp nước ngoài – một phiên bản thu nhỏ của tập đoàn chaebol thuộc sở hữu gia đình đang thống trị kinh doanh tại Hàn Quốc. Đầu tư của Samsung là một may măn cho kinh doanh tại Bắc Ninh – với gần 2.000 khách sạn và nhà hàng mới mọc lên từ năm 2011 – 2015, theo thống kê địa phương – giúp tăng GDP của tỉnh gấp 3 lần tốc độ trung bình cả nước.
“Đầu tư của Samsung đã tạo nên một bước đột phá cho tăng trưởng kinh tế không chỉ của Bắc Ninh mà còn của cả nước”, theo ông Nguyễn Phương Bắc, người đứng đầu một viện kinh tế xã hội tại Bắc Ninh cho biết. “Hoạt động đầu tư này giúp đẩy nhanh công nghiệp hóa trên cả nước”.
Công ty Hàn Quốc này đại diện cho làn sống thứ nhất di chuyển hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam khi Trung Quốc đang mất dần lợi thế sản xuất hàng dệt may, điện tử và hàng tiêu dùng do lương và chi phí tăng vọt. Khả năng thu hút đầu tư nước ngoài của Trung Quốc trong thập niên 1980 và 1990 đã giúp nước này tạo ra các nhà cung cấp tại địa phương và sau đó là những công ty tầm vóc toàn cầu của chính Trung Quốc. Samsung Electronics mở nhà máy đầu tiên tại Trung Quốc vào năm 1992.
Giờ đây, công ty này đang đặt cược lớn vào Việt Nam. Những chiếc xe buýt trắng mang logo của Samsung chạy ầm ầm trên con đường những chú trâu nước trước đây từng chạy, băng qua phố vào nhà máy sản xuất pin của Samsung. Những xe tải chở điện thoại thông minh Galaxy tuyến cao tốc Bắc Ninh – Nội Bài đã mở ngay lập tức cùng với các nhà máy của Sam sung – tới sân bay quốc tế Nội Bài, nơi công ty yêu cầu có một ga chở hàng cho riêng công ty tại đây.
Tuần này, báo chí Việt Nam đưa tin rằng Samsung đã kiến nghị lên cơ quan hải quan về việc miễn thuế cho tái nhập điện thoại thông minh Galaxy Note 7 và xuất khẩu các lô hàng thay thế tới trụ sở của Samsung tại Hàn Quốc. Công ty từ chối bình luận về việc sản xuất dòng điện thoại này và các chi tiết về hoạt động thu hồi sản phẩm.
Hơn 856 công ty nước ngoài đã đầu tư tổng cộng 11,9 tỷ USD vào tỉnh Bắc Ninh tính đến tháng 6 có liên quan tới Samsung. Đầu tư nước ngoài chiếm 60% kinh tế của tỉnh này, theo ông Nguyễn Đức Cao, phó giám đốc Hội đồng quản lý khu công nghiệp Bắc Ninh cho biết, người cũng đang dùng một Samsung S6 màu vàng.
Hoạt động đầu tư trị giá 15 tỷ USD của Samsung tại Việt Nam đã đưa công ty trở thành nhà xuất khẩu lớn nhất cả nước, với giá trị xuất khẩu điện tử trị giá 33 tỷ USD trong năm 2015. Trước khi công ty Hàn Quốc này tới đầu tư, tổng giá trị xuất khẩu điện thoại di động và các thiết bị liên lạc khác của Việt Nam chỉ đạt 593 triệu USD.
Ngoài 2 nhà máy tại Bắc Ninh, Samsung cũng đã mở các nhà máy tại tỉnh Thái Nguyên và tại thành phố Hồ Chí Minh – tuyển dụng khoảng 130.000 lao động trên toàn quốc.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục củng cố hoạt động kinh doanh tại Việt Nam và kế hoạch mở rộng của chúng tôi phụ thuộc vào khách hàng và các khuynh hướng thị trường”, theo phát biểu của công ty trong 1 email.
Tăng trưởng kinh tế dài hạn của Việt Nam yêu cầu Việt Nam phải trở thành “một thiên đường đầu tư”, theo ông Scott Rozelle, nhà kinh tế học phát triển tại đại học Stanford phát biểu. “Nhờ hiệu ứng lan tỏa, tất cả mọi người sẽ có việc làm”.
Chuyển đổi từ trồng lúa sang sản xuất công nghiệp giúp nông dân có thu nhập cao hơn, các lợi ích bảo hiểm xã hội như lương hưu và bảo hiểm y tế, và việc làm ổn định, theo ông Brian McCaig, giáo sư trợ giảng kinh tế học tại Wilfrid Laurier University – Waterloo, Ontario, Canada cho biết. Công nhân gửi một phần thu nhập về cho gia đình và khoản tiền này chiếm khoảng 7% thu nhập nông thôn trong năm 2014.
“Samsung có điều kiện làm việc rất tốt”, theo chị Lê Thị Hoa, một công nhân lắp ráp 22 tuổi tại Samsung Bắc Ninh cho biết. Chị cho biết chị mua thực phẩm tại một chợ trời gần nhà máy. “Chúng tôi được hưởng lợi nhiều, bao gồm bảo hiểm sức khỏe, và những kỳ nghỉ miễn phí cùng với công ty.”
Samsung đã đưa Việt Nam vào nhóm nước tiên phong kế thừa Trung Quốc, cạnh tranh lẫn nhau với Bangladesh, Thái Lan và Indonesia trong cùng nhóm này. Cho đến nay, chưa có nước nào có tất cả những yếu tố tổng hợp đã mang lại sự bùng nổ công nghiệp tại Trung Quốc, bao gồm: lao động giá rẻ, thị trường nội địa lớn, cơ sở hạ tầng, giáo dục và chính trị.
Nếu Việt Nam đi theo mô hình của Trung Quốc, Việt Nam sẽ cần phát triển các nhà cung ứng địa phương, có thể cung cấp các bộ phận cao cấp hơn là chỉ các sản phẩm cơ bản như đóng gói. Samsung cho biết đang có hợp đồng cung cấp với 200 công ty Việt Nam.
Trong khi đó, người dân Bắc Ninh đang hồ hởi trước lợi ích mà công ty Hàn Quốc này mang đến. Cháu của bà Lan, một lái xe taxi trước đây, nay đang cung cấp rau, trứng và thịt cho các nhà ăn tại Samsung. “Cháu tôi vừa mua một mảnh đất 1,2 tỷ và nó chuẩn bị xây một nhà trọ ở đó”.
Theo Bloomberg